Συνέντευξη στην Κατερίνα Γιαμά
Χαμηλών τόνων, άμεσος όπως και το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του “Πέτρα και Χρόνος: Oι ξερολιθιές της Κύθνου” που γυρίστηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου της Κύθνου και του Συλλόγου Φίλων Μουσείου , με την άνεση του σκηνοθέτη Υπουργείο Πολιτισμού και δήμος Κύθνου που γνωρίζει πολύπλευρα το αντικείμενο της έρευνάς του, προσιτός, διαλεκτικός και πληθωρικός ως προς την ανταπόκρισή του στο αίτημά μου να μου απαντήσει σε τέσσερα ερωτήματα μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ του στο αμφιθέατρο του Μεγάρου Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας με το οποίο συμμετέχει στο διαγωνιστικό μέρος του 17ου Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα.
Οι απαντήσεις του, χωρίς διάθεση εντυπωσιασμού, συμπυκνωμένες σε νόημα κινούνται με άξονα τον στόχο του που είναι να προβάλλει και να αναδείξει εντός και εκτός συνόρων τις ξερολιθιές της Κύθνου, ένα πολιτισμικό στοιχείο που συνδέει το παρελθόν, το παρόν και κυρίως το μέλλον του νησιού. Ο διάλογος ανοίγει σαν βεντάλια και αποκαλύπτει το γκρι της πέτρας, το γαλάζιο της θάλασσας και το πράσινο της ελπίδας για να διατηρηθεί μέσα από την ιδιωτική αλλά κυρίως την κρατική πρωτοβουλία η παράδοση της τέχνης για την οποία φημίζεται το νησί της απλότητας και της φιλοξενίας. Η Κύθνος!
Αγαπητέ κ.Σπηλιόπουλε παρακολούθησα με μεγάλη προσοχή το ντοκιμαντέρ σας “Πέτρα και χρόνος: Οι ξερολιθιές της Κύθνου”και για μένα είναι πλέον μια μεγάλη πρόκληση να επισκεφθώ την Κύθνο. Εξηγήστε μου παρακαλώ μέσα από την επί ενάμισι χρόνο επαφή σας με το νησί, πώς αντιμετωπίζουν οι ντόπιοι του νησιού τη φθορά του δικτύου ξερολιθιάς μέσα στο χρόνο ιδιαίτερα σήμερα που απειλείται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως όλος ο πλανήτης;
Γ.Σ:Υπάρχουν άνθρωποι στο νησί που πραγματικά τους ενδιαφέρει η διάσωση του ξερολιθικού τοπίου αλλά και άνθρωποι ντόπιοι επίσης που θα έλεγα ότι έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους σε άλλες δραστηριότητες όπως πχ ο τουρισμός.΄Ομως σιγά σιγά αρχίζει ο κόσμος να καταλαβαίνει οτι δεν πρέπει να χαθείη ξερολιθιά.Γίνεται προσπάθεια για μια ήπια ανάπτυξη που θα σέβεται το περιβάλλον.
Κρατώ την εισαγωγή του ντοκιμαντέρ σας ως έναν στίχο ποιητικό όπως και πραγματικά είναι, με την αγέρωχη φωνή του Μάνου Ματράκη. Πόσο ένα ντοκιμαντέρ που επικεντρώνεται στην ενδελεχή έρευνα και εξιστόρηση ενός φαινομένου, μιας πραγματικότητας, μπορεί να αποδοθεί ποιητικά;
Γ.Σ: Άνθη της πέτρας μπροστά στην πράσινη θάλασσα
με φλέβες που μου θύμιζαν άλλες αγάπες
γυαλίζοντας στ’ αργό ψιχάλισμα
Άνθη της πέτρας φυσιογνωμίες που ήρθαν
όταν κανένας δε μιλούσε και μου μίλησαν
που μ’ άφησαν να τις αγγίξω ύστερα από την σιωπή
μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια
(Γιώργος Σεφέρης)
Πάλεψαν με την πέτρα για αιώνες.΄Ενα ποίημα για την ταπεινή πέτρα μαλακώνει κάπως την σκληρή ζωή που έζησαν αλλά και ταυτόχρονα την πέτρα που δούλεψαν για να ζήσουν.
Ποια είναι η αρχή μιας δημιουργίας, εν προκειμένω της δικής σας; To ερέθισμα που είναι, όπως αναφέρατε η παρουσία της ξερολιθιάς της Κύθνου στον κατάλογο της άυλης κληρονομιάς της UNESCO ή κάτι πιο βαθύ; ΄Ισως η ανάγκη σας να συμβάλλετε με τον φακό σας στη διάσωση της τοπικής παράδοσης γενικότερα;
Γ.Σ:Το αρχικό ερέθισμα ειναι η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύθνου.Η ξερολιθιά ήταν καθημερινή σχεδόν ασχολία των κατοίκων για να μπορέσουν να ζήσουν. Δημιουργούσαν αναβαθμίδες για να καλλιεργήσουν την λίγη γη που είχαν στην διάθεσή τους.Το ντοκιμαντέρ είναι αφιερωμένο σε αυτούς τους ανθρώπους που πάλεψαν με την πέτρα για αιώνες.
“Πέτρα και Χρόνος”: Η πέτρα, κάτι φθαρτό, και ο χρόνος κάτι ρευστό. Πώς παρεμβαίνει ανάμεσά τους ο άνθρωπος;
Γ.Σ: Την ίδια πέτρα πιθανό να χρησιμοποίησαν οι σημερινοί κάτοικοι και οι πρόγονοί τους πριν 300 χρόνια.Ο τοίχος γκρεμιζόταν αλλά οι πετρες δεν χάνονταν.Τις μάζευαν απο κάτω και ξαναέφτιαχναν τον τοίχο.΄Ετσι η πέτρα συνδέθηκε με τον χρόνο σε μια αέναη συμμαχία.
